Chức năng của dầu nhớt động cơ là bôi trơn (giảm ma sát và giảm mài mòn) cho các bộ phận chuyển động trong động cơ, chống ăn mòn, làm mát, làm kín buồng đốt và làmsạch động cơ.
Hầu hết các loại dầu nhớt đều được pha chế từ các loại dầu gốc và các chất phụ gia.
Dầu gốc là thành phần chủ yếu, có thể chiếm từ 85 đến 100% khối lượng dầu nhớt thành phẩm và có vai trò chính đối với tính năng của dầu nhớt. Phần lớn dầu gốc được chế biến từ dầu thô và được gọi là dầu khoáng. Các loại dầu gốc được chế biến từ việc tổng hợp các thành phần hy-drô các-bon từ dầu thô được gọi là dầu tổng hợp. Các loại dầu gốc được chế biến từ các chất liệu khác cũng được gọi là dầu tổng hợp.
Để đánh giá được chất lượng dầu nhớt cho các dòng ô tô, xe tải, người sử dụng cần lưu ý đến cấp chất lượng của sản phẩm-API. API là chữ viết tắt của American Petroleum Institute - Viện Dầu khí Hoa Kỳ. Viện Dầu khí Hoa Kỳ đã đưa ra chuẩn phân cấp chất lượng API dành cho dầu nhớt động cơ ô tô, xe máy.